Daan Heerma van Voss (1986) is historicus en schrijver. In 2011 ontving hij (samen met Daniël van der Meer) ‘De Tegel’ voor de beste journalistiek in dat jaar betreft categorie interview. Hij schreef meerdere artikelen en verhalen voor tijdschriften en dagbladen in binnen- en buitenland en bracht meerdere boeken uit.
In ‘De Bange Mens’ gaat Daan Heerma van Voss op zoek naar de oorsprong van zijn angst. Van jongs af aan wordt hij namelijk geplaagd door angsten, zijn eerste herinnering aan een paniekaanval is toen hij zes/zeven jaar was, maar de angsten echt onderzoeken durfde hij niet, totdat zijn (ex)vriendin D. hem niet langer gerust kan stellen. D. heeft het gevoel dat ze zichzelf is kwijtgeraakt binnen hun relatie en wil afstand nemen bovendien vindt ze dat het tijd wordt dat Daan zijn angsten gaat onderzoeken ofwel het monster gaat aanpakken voor hemzelf en hun relatie.
“Bij elke beslissing die ik in mijn leven neem, speelt de angst voor mijn angst een belangrijke rol, besef ik. Wat ik ook beslis, ik mag het monster niet wakker maken.”
“Verstikkender dan de paniekaanval zelf is de angst voor de volgende paniekaanval.”
De zoektocht leid hem via de Vallée de Misère, naar Jakarta (op zoek naar zijn familiegeschiedenis) en San Francisco waar hij de auteur van het boekje ‘Fears of your life’ op zoekt. Het wordt niet alleen een zoektocht naar de oorsprong van zijn eigen angsten. Wereldwijd heeft naar schatting 7,3 procent van de mensen last van een angststoornis en in Nederland zijn meer dan een miljoen mensen gediagnosticeerd met een angststoornis. Hoe komt het dat zoveel mensen in meer of mindere mate te kampen hebben met angst en waar komt het label angststoornis vandaan? Is het wel een ‘stoornis’ als zoveel mensen hiermee kampen, is angst erfelijk, is het daadwerkelijk een stofje dat ontbreekt in je hersenen en ligt de oplossing in medicatie en therapie? Of komen de angsten voort uit de huidige tijd waarin we leven, waarin alles snel gaat, de social media je een gemaakte standaardnorm voorhouden en geld een belangrijke rol speelt?
“Denk je eens in dat je het onderscheid tussen angst en intuïtie niet kunt bepalen. Dan kan elke gedachte, hoe naar en ontwrichtend ook, aanvoelen als de waarheid. Als je niet weet of je intuïtie te vertrouwen is, ben je volledig overgeleverd aan je verbeelding, met als gevolg dat de ene angst de andere aansteekt. Voor je het weet is de angst helemaal uitgestraald en wordt elke gedachte erdoor besmet.”
Het verhaal is heel gedegen opgebouwd en begint bij Daan’s zoektocht naar zijn eigen angsten, waar komen die vandaan? Hadden zijn ouders, voorouders ook deze ervaring met angsten? Om vervolgens angst in zijn algemeenheid te onderzoeken, sinds wanneer gebruiken we de term angststoornis (1980), hoe plakt men vanuit het boek DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) het label angststoornis op een persoon? Hierbij raadpleegt de auteur diverse wetenschappers en vakliteratuur om zijn bevindingen te onderschrijven.
Met name de passages over zijn eigen ervaringen en de manier waarop hij angst beleeft boeide mij enorm, juist omdat hij dit zo openhartig en treffend weet te omschrijven. Hij schroomt hierbij niet om zichzelf helemaal bloot te geven, wat ik ontzettend knap vind omdat ik aanneem dat hij ergens tijdens het schrijven toch ook de angst moet hebben gehad om voor gek versleten te worden na het uitbrengen van dit boek. Het tegendeel is echter het geval, het is ontzettend knap om op deze manier je angsten in de ogen te kunnen kijken en te leren hoe je ermee om kan gaan, je angsten te aanvaarden en jezelf er niet tegen te verzetten.
“Angst is geen ander, geen indringer, geen bijrijder. Angst is deel van de auto zelf, van de machine. Voor sommigen van ons is angst het chassis, voor anderen niet meer dan een versnelling die ze zelden gebruiken. Maar angst is deel van ons, van mij.”
Ik las in een artikel dat Daan juist in deze coronatijd opvallend rustig was, waar zijn omgeving had verwacht dat hij juist heel angstig zou worden. Precies hetzelfde was bij mij het geval, in plaats van angstiger werd 2021 op angstgebied misschien wel mijn beste jaar sinds 2011. Zoals mijn huisarts onlangs nog schreef: “Ik vind het geweldig om te horen dat het zo goed met je gaat. Zelfs ondanks het feit dat de hele wereld op zijn kop staat”.
Dus misschien voel je je in tijden van crisis, waarin angst de nieuwe norm lijkt minder afwijkend van de rest?
Aangezien ik van jongs af aan (net als Daan) ook angstig ben geweest waarvan de afgelopen tien jaren de angst is uitvergroot, vond ik dit boek heel erg fijn om te lezen. De afwisseling tussen de persoonlijke en wetenschappelijke passages waren heel erg in balans. Nu de angst bij mij zelf grotendeels naar de achtergrond is verdwenen kan ik er makkelijker over lezen en er van een afstand naar kijken en dan is het heel fijn om het zo treffend omschreven te zien in dit boek. Ik vind het een aanrader voor iedereen die met angst te maken heeft of iemand in de omgeving heeft die hiermee worstelt.